Hôm nay ngày 18/4/2018 (tức ngày mùng 3 tháng 3 năm Mậu Tuất) tại xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, Hà Nội đã diễn ra lễ hội chùa Ón  (Ôn Hòa Tự) - ngôi chùa không sư, không tượng, có tiếng linh thiêng  thờ thần Nông nghiệp. Ngôi chùa được xây dựng giữa một cánh đồng bằng phẳng, nằm cạnh con đường dẫn vào làng Mông Phụ. Chùa xây theo kiểu chữ Nhị (=) chuôi vồ, phía trước là 3 gian nhà tiền tế, hai bên gian cạnh có 2 bệ ngồi, bên trên tường hậu có xây 2 bệ thờ.

Theo như lời các cụ già trong làng có mặt tại đó cho biết: “Không gian chùa một bên thờ Quan Chúa Ôn (lễ vào ngày mùng 1/4 âm lịch); một bên thờ các quan Đương Niên hành khiển cai quản trần gian. Gian trong nhỏ hơn xây bệ tam cấp là nơi thờ Thổ thần Thổ địa, trước kia trên đó có một bộ hoành phi mang dòng chữ “Ôn Hòa Tự”, ngăn cách giữa gian trong và nhà ngoài có mái ngói riêng biệt gọi là (đấu suối), khi nước mưa chảy vào khoảng sân trống và thoát nước ra ngoài, khai thông tạo khí liên hoàn kết hợp âm dương giao hòa”.

Sau phần lễ là phần hội, cứ vào ngày Tết Hàn Thực này, sau khi tế lễ xong, tại khoảng sân nhỏ trước chùa, diễn ra thi đấu vật.

                                                   Các thanh niên trong làng đều hào hứng tham gia lễ hội vật truyền thống

Đúng 1 giờ, Các cụ già trong làng đã có mặt đông đủ tại chùa Ón. Các thanh niên trai làng được tiến cử làm đô vật khiêng chiếc chuông đồng từ đình làng ra Chùa Ón, ông chủ lễ hội đánh đủ 3 hồi 9 tiếng (tổng cộng 99 tiếng) chuông sau đó làm lễ tế thổ thần tại Chùa Ón. Trước đó, chủ tế và các cụ bô lão trong làng  đã cầu Đức Thành Hoàng Làng phù hộ độ trì cho bá tánh muôn dân. Chủ tế lễ là cụ Giang Vĩnh Phúc, người làng Mông Phụ.

 Tiếng trống cái dồn dập hòa theo nhịp tế lễ tại nời Chùa Ón, các thể lệ, lễ nghi được công bố rõ ràng, các đô vật lần lượt vào làm lễ tế Thần và làm lễ “xe đài” trước khi vào thi đấu.

                   Giải nhất năm nay là Anh Quyết (áo đen bên trái)

Cuộc đấu vật được diễn ra trong một buổi chiều cùng ngày. Từng cặp lần lượt vào thi đấu, sau 3 hiệp nếu bên nào được 2 lần thì sẽ thắng cuộc, cả người thắng, người thua đều có thưởng; tuy nhiên bên thắng sẽ được thưởng cao hơn, cứ vậy cho đến phần kết hội vật là lễ “vuốt giải”. Tham gia Vuốt giải để tranh Nhất – Nhì cho cặp xuất sắc nhất trong hội vật. Lúc đầu chỉ là Hội của làng rồi Hội vật Chùa Ón được mở rộng lan truyền đến các tổng lân cận, có rất nhiều đô vật từ các tỉnh xa cũng cơm nắm muối vừng, cà muối về tham gia lễ hội. Nếu đô vật nào tham gia vuốt giải mà thắng cuộc đạt giải Nhất thì được coi đó là người Hùng và năm đó sẽ được nhiều điều may mắn. Người được giải nhất năm nay là Anh Quyết – người trong làng.

Đây là một nét đẹp truyền thống được chính quyền và nhân dân xã Đường Lâm tổ chức thường niên hàng năm, cần được lưu giữ và truyền cho các thế hệ sau tiếp nối giữa cuộc sống ngày bộn bề hiện đại như hiện nay.