Làng cổ Đường Lầm dưới góc nhìn của hội họa

Làng cổ ở Đường Lâm, Cách Hà Nội khoảng 45 km về phía tây, Đường Lâm là làng cổ đầu tiên được nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa quốc gia vào năm 2006.

Nói đúng hơn, xã Đường Lâm có quần thể làng cổ trải đều trên tổng diện tích 164 ha ở 5 thôn kề nhau: Cam Thịnh, Cam Lâm, Ðoài Giáp, Ðông Sàng và Mông Phụ.

Đường làng trong nắng - Ký họa của họa sĩ Hồ Hưng 

Về phong thủy, Đường Lâm nằm thế "tọa sơn vọng thủy" (tựa vào núi Tản, mặt hướng ra sông Hồng). Nơi đây vẫn còn những nét đặc trưng của ngôi làng Bắc bộ: sân đình, cổng làng, giếng nước, cây đa, miếu, điếm canh… Điểm đặc trưng của làng cổ Đường Lâm là tường, cổng bằng đá ong (nên còn được gọi là làng Việt cổ đá ong), đường làng lát gạch nghiêng.

Đình làng Mông Phụ - ký họa của Atelier Hai Tran

Đình Mông Phụ còn lưu giữ 17 đạo sắc phong thần Tản Viên làm thành hoàng làng từ năm 1651 - ký họa của họa sĩ Việt kiều Vincent Monluc 

Cổng và đình làng Mông Phụ hiện vẫn còn giữ được nhiều nét kiến trúc cổ nhất. Khác với các cổng làng thông thường, cổng làng Mông Phụ như một ngôi nhà 1 gian 2 mái, tường xây đá ong trần, cửa bằng gỗ lim, bên trong có hàng câu đối. Đây là chỗ trú cho người đi tuần làng, nơi người gánh lúa nghỉ ngơi...

Tường, cổng làng chủ yếu xây bằng đá ong, bùn ao - ký họa của họa sĩ Phan Tuyền

Cổng vào nhà hình quai giỏ bằng đá ong - ký họa của Atelier Hai Tran

Cổng vào nhà cổ nơi đón đưa bao thế hệ - ký họa của họa sĩ Hồ Hưng

Nhà cửa gỗ với bậu cửa cao - ký họa của họa sĩ Hồ Hưng 

Đình Mông Phụ diện tích 1.800 m2, xây năm 1684 trên khu đất cao nhất làng. Sân đình như một ngã sáu xòe ra như nan quạt quy tụ mọi con đường trong làng. Với cách quy hoạch như vậy, dù đến hoặc đi cũng không bao giờ người dân quay lưng lại với mặt chính của đình (hành động được xem là bất kính). Điều này chứng tỏ vai trò quan trọng của tâm linh trong đời sống người dân.

Nhà thờ họ Phan - ký họa của KTS Phạm Thanh Sơn

Một góc làng cổ - ký họa của họa sĩ Thái Lan Sutien Lokulprakit

Ngõ trong làng đều là ngõ cụt để đề phòng trộm cướp - ký họa của KTS Nguyễn Hoàng Lâm 

Làng cổ Đường Lâm hiện có 7 di tích lịch sử cấp quốc gia, 2 di tích cấp thành phố. Dù đã có những đề án đầu tư tôn tạo, bảo tồn của chính quyền nhưng vẫn còn nhiều công trình cổ tại Đường Lâm đã xuống cấp trầm trọng.